Risk-on/Risk-off là gì? Cách hiểu rõ tâm lý thị trường

Risk-on/Risk-off là khái niệm mô tả trạng thái tâm lý thị trường tài chính, trong đó Risk-on chỉ thời điểm nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận rủi ro để tìm kiếm lợi nhuận cao, còn Risk-off là khi họ chuyển sang phòng thủ và ưu tiên bảo toàn vốn. Hiểu được hai trạng thái này giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định chiến lược phù hợp trong mọi điều kiện thị trường.

Trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu đang trải qua nhiều biến động, đặc biệt sau quyết định cắt giảm lãi suất của Fed vào cuối tháng 10/2025, việc hiểu rõ tâm lý thị trường trở thành yếu tố sống còn với mọi nhà đầu tư. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về hai trạng thái tâm lý quan trọng: Risk-on và Risk-off, cùng cách ứng dụng chúng vào giao dịch thực tế.

Risk-on/Risk-off là gì?

Risk-on/Risk-off (ROAR) là khung khái niệm mô tả sự thay đổi trong hành vi và tâm lý của nhà đầu tư toàn cầu. Hiểu đơn giản, đây là hai trạng thái đối lập thể hiện mức độ sẵn sàng chấp nhận rủi ro của cộng đồng đầu tư.

Khi Risk-on thống trị, nhà đầu tư tự tin vào triển vọng kinh tế và sẵn sàng đầu tư vào các tài sản rủi ro cao với kỳ vọng lợi nhuận lớn. Ngược lại, khi Risk-off chiếm ưu thế, tâm lý hoảng loạn và thận trọng khiến nhà đầu tư đổ xô vào các tài sản an toàn, bất chấp lợi nhuận thấp.

Phân biệt rõ Risk-on và Risk-off trong thực tế

Risk-on là gì trong hành động? Đó là khi bạn thấy dòng tiền đổ mạnh vào cổ phiếu growth (tăng trưởng), tiền điện tử, cổ phiếu thị trường mới nổi, và các loại tiền tệ có lãi suất cao. Trạng thái này thường xuất hiện khi kinh tế toàn cầu tăng trưởng mạnh, lãi suất thấp, và các yếu tố địa chính trị ổn định.

Ví dụ điển hình là phản ứng thị trường sau thông báo cắt giảm lãi suất của Fed. Khi chi phí vay rẻ hơn, nhà đầu tư có xu hướng mạo hiểm hơn, đẩy giá các tài sản rủi ro lên cao.

Risk-off là gì thì ngược lại hoàn toàn. Khi tin xấu xuất hiện như khủng hoảng địa chính trị, suy thoái kinh tế, hay dịch bệnh toàn cầu, nhà đầu tư sẽ tìm đến các “bến đỗ an toàn” như trái phiếu chính phủ Mỹ, vàng, USD, JPY. Họ chấp nhận lợi nhuận thấp để đổi lấy sự an toàn cho danh mục đầu tư.

Cách nhận diện tâm lý thị trường qua các kênh đầu tư

Tâm lý thị trường chứng khoán được thể hiện rõ qua sự luân chuyển giữa các nhóm ngành. Khi Risk-on, các cổ phiếu công nghệ, tăng trưởng, và đầu cơ dẫn dắt thị trường. Khi Risk-off, nhà đầu tư chuyển sang các cổ phiếu phòng thủ như điện, nước, hàng tiêu dùng thiết yếu, và chăm sóc sức khỏe.

Tâm lý thị trường forex phản ánh qua sức mạnh của các đồng tiền. Risk-on thường làm USD suy yếu so với các đồng tiền của nền kinh tế mới nổi, trong khi Risk-off sẽ đẩy USD, JPY và CHF lên cao do tính an toàn vượt trội.

Tâm lý thị trường crypto có những đặc thù riêng. Bitcoin và các altcoin thường được xem là tài sản Risk-on, bùng nổ trong giai đoạn thanh khoản dồi dào và suy yếu mạnh khi thị trường lo ngại về rủi ro hệ thống.

Công cụ đo lường tâm lý thị trường hiệu quả

Để xác định chính xác trạng thái Risk-on/Risk-off, nhà đầu tư có thể sử dụng nhiều chỉ báo khác nhau. Chỉ số VIX (Volatility Index) - thường được gọi là “chỉ số sợ hãi” - là công cụ phổ biến nhất. Khi VIX tăng cao, cho thấy tâm lý thị trường đang chuyển sang Risk-off.

Ngoài ra, sự chênh lệch giá giữa trái phiếu doanh nghiệp và trái phiếu chính phủ cũng phản ánh mức độ sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Khi chênh lệch thu hẹp, cho thấy nhà đầu tư tự tin hơn vào triển vọng kinh tế.

Ứng dụng Risk-on/Risk-off vào chiến lược giao dịch

Hiểu được Risk-on Risk-off là gì và cách vận hành của nó cho phép nhà đầu tư xây dựng chiến lược phù hợp. Trong giai đoạn Risk-on, tập trung vào các tài sản tăng trưởng nhanh, có beta cao. Khi dấu hiệu Risk-off xuất hiện, cần nhanh chóng chuyển hướng sang các tài sản phòng thủ, giảm đòn bẩy, và tăng tỷ trọng tiền mặt.

Việc theo dõi sự luân chuyển giữa hai trạng thái này giúp nhà đầu tư tránh được những quyết định cảm tính, đồng thời tối ưu hóa danh mục đầu tư theo đúng xu hướng thị trường.

Lời khuyên từ WikiFX cho nhà đầu tư

Trong bối cảnh thị trường biến động khó lường, việc nhận diện chính xác tâm lý thị trường là kỹ năng không thể thiếu. WikiFX khuyến nghị nhà đầu tư:

Luôn theo dõi các chỉ báo tâm lý thị trường để kịp thời điều chỉnh chiến lược. Đa dạng hóa danh mục để cân bằng rủi ro giữa các trạng thái thị trường. Quan trọng nhất, lựa chọn các sàn giao dịch uy tín, minh bạch để đảm bảo an toàn cho khoản đầu tư.

Để hỗ trợ nhà đầu tư, WikiFX cung cấp công cụ đánh giá và xếp hạng chi tiết cho hơn 70.000 sàn giao dịch trên toàn cầu. Truy cập WikiFX ngay hôm nay để tra cứu thông tin về sàn giao dịch của bạn - bước đầu tiên để xây dựng chiến lược đầu tư thông minh trong mọi điều kiện thị trường.

Các câu hỏi thường gặp (FAQ)

Dưới đây là một số câu hỏi phổ biến mà người mới thường thắc mắc về chủ đề này:

1. Risk-on Risk-off là gì?

Đây là lý thuyết mô tả tâm lý nhà đầu tư: risk-on khi chấp nhận rủi ro cao, risk-off khi tìm kiếm an toàn.

2. Risk-on là gì?

Trạng thái lạc quan, đầu tư vào tài sản rủi ro như cổ phiếu hoặc crypto để tìm lợi nhuận lớn.

3. Risk-off là gì?

Trạng thái e ngại, chuyển vốn sang tài sản an toàn như vàng hoặc USD.

4. Tâm lý thị trường là gì?

Thái độ tổng thể của nhà đầu tư, ảnh hưởng bởi tin tức và dữ liệu kinh tế.

5. Tâm lý thị trường crypto khác gì so với chứng khoán?

Crypto biến động mạnh hơn do tính đầu cơ cao, dễ bị ảnh hưởng bởi FOMO/FUD.