Bạc và cơn bão hoàn hảo 2025: Từ biến động lịch sử đến nguy cơ Short squeeze chưa từng có

Thị trường bạc toàn cầu đang đóng vai trò trung tâm của một vở kịch tài chính đầy kịch tính, nơi những con số kỷ lục, dự báo thâm hụt khổng lồ và một cú sụp đổ bất ngờ vẽ nên bức tranh về một thị trường trên bờ vực của một đợt siết nợ short có thể đi vào lịch sử. Năm 2025 chứng kiến giá bạc tăng vọt hơn 147% ở một số thời điểm, chỉ để rồi lao dốc hơn 8% trong một phiên duy nhất vào ngày 29/12 – mức giảm mạnh nhất trong hơn năm năm.

Đằng sau sự biến động dữ dội ấy là một câu chuyện phức tạp về nguồn cung vật chất đang cạn kiệt, một núi phái sinh khổng lồ, và những lời cảnh báo ngày càng gay gắt về một kịch bản “Volkswagening” có thể định hình lại toàn bộ thị trường kim loại quý.

Sự kiện bùng nổ và bối cảnh căng thẳng

Phiên giao dịch ngày 29 tháng 12 năm 2025 đã trở thành một dấu mốc đáng nhớ. Giá bạc giảm mạnh, một động thái được thúc đẩy bởi làn sóng chốt lời sau đợt tăng parabol ấn tượng trước đó, khi giá từng chạm mức gần 84 USD/ounce.

Tuy nhiên, các nhà phân tích từ các hãng tin tức lớn như Bloomberg và Reuters đều chỉ ra rằng cú sốc này không giải quyết được vấn đề cốt lõi. Nguyên nhân gốc rễ của mọi biến động vẫn nằm ở tình trạng thiếu hụt nguồn cung kéo dài – đây là năm thứ năm liên tiếp thị trường bạc rơi vào tình trạng thâm hụt.

Sự thiếu hụt này không phải là một hiện tượng mới, nhưng quy mô của nó đang ngày càng trầm trọng. UBS, một trong những ngân hàng đầu tư lớn nhất toàn cầu, gần đây đã điều chỉnh tăng mạnh dự báo thâm hụt nguồn cung bạc cho năm 2026 lên mức 293 triệu ounce.

Con số này phản ánh một thực tế khắc nghiệt: tổng nhu cầu toàn cầu dự kiến đạt 1,34 tỷ ounce, chủ yếu được thúc đẩy bởi cuộc cách mạng năng lượng xanh, điện tử và công nghệ pin mặt trời, trong khi nguồn cung khai thác gần như không tăng trưởng. Chính vì vậy, UBS khuyến nghị nhà đầu tư “nên duy trì vị thế mua dài hạn” và nâng dự báo giá mục tiêu lên 60 USD/ounce trong năm 2026, với khả năng chạm đỉnh ngắn hạn ở 65 USD.

Mâu thuẫn chết người: Núi phái sinh và kho trống

Sự căng thẳng thực sự không chỉ nằm ở con số dự báo, mà nằm ở sự chênh lệch khổng lồ giữa thị trường “giấy” và thị trường “vật chất”. David Jensen, chuyên gia phân tích thị trường kim loại quý, đã chỉ ra một nghịch lý đáng báo động: khối lượng giao dịch hàng ngày trên thị trường spot London (LBMA) có thể vượt quá 700 triệu ounce, nhưng lượng bạc vật chất thực sự sẵn sàng để giao dịch lại cực kỳ hạn chế.

Số liệu tồn kho cụ thể vẽ nên một bức tranh đáng lo ngại. Tính đến cuối tháng 11 năm 2025, lượng bạc vật chất công khai trong kho tại các trung tâm lớn nhất thế giới chỉ ở mức khiêm tốn.

Tại London, con số này là khoảng 27.187 tấn, còn tại New York (COMEX), lượng bạc “registered” sẵn sàng giao dịch chỉ còn khoảng 138 triệu ounce. Còn ở Thượng Hải, kho dự trữ chỉ còn 39 triệu ounce. Tổng cộng lượng bạc vật chất tại ba trung tâm này ước tính chỉ khoảng 231 triệu ounce, một con số quá nhỏ bé so với nhu cầu giao dịch khổng lồ hàng ngày.

Sự khan hiếm vật chất đã bắt đầu gây ra những hệ quả cụ thể. Vào tháng 10/2025, thị trường London đã buộc phải tạm ngừng hoạt động hơn một giờ đồng hồ do thiếu bạc sẵn có để thanh toán. Gần đây hơn, áp lực đòi giao hàng thực tế từ châu Á đã đẩy mức premium (phí phụ trội) giao bạc vật chất tại Thượng Hải tăng vọt từ 4% lên 8% chỉ trong thời gian ngắn cuối tháng 12.

Jensen cảnh báo rằng toàn bộ hệ thống định giá của LBMA phụ thuộc vào niềm tin mong manh rằng các hợp đồng giấy tờ có giá trị tương đương bạc thật – một niềm tin đang lung lay nghiêm trọng.

Kịch bản “Volkswagen” và “Bức tường gạch thẳng đứng”

Chính từ sự mất cân bằng này, Jensen đã đưa ra cảnh báo về một kịch bản “Volkswagening”. Khái niệm này lấy cảm hứng từ sự kiện năm 2008, khi Porsche âm thầm gom cổ phiếu Volkswagen, khiến các quỹ đầu cơ bán khống không thể mua đủ cổ phiếu để trả nợ, đẩy giá tăng vọt. Trong thị trường bạc, với hàng tỷ ounce hợp đồng phái sinh không được hỗ trợ bởi kim loại thực, nguy cơ này còn lớn hơn nhiều lần.

Jensen mô tả rằng thị trường có thể chuyển từ đà tăng parabol ổn định sang một cấu hình mà ông gọi là “Bức tường gạch thẳng đứng” (Vertical Brick Wall). Trong giai đoạn này, giá có thể tăng theo phương thẳng đứng với lợi nhuận tiệm cận vô hạn. Tuy nhiên, những đợt biến động kiểu này thường kết thúc một cách bạo lực: bằng một vụ sụp đổ ngoạn mục, một sự kiện bất khả kháng (force majeure), hoặc các biện pháp kiểm soát vốn khẩn cấp từ chính phủ.

Trong môi trường chính trị và địa chính trị hiện tại, Jensen cho rằng những kịch bản cực đoan hơn cũng không thể loại trừ. Điều này bao gồm khả năng chính phủ các nước lớn như Hoa Kỳ hoặc Trung Quốc can thiệp bằng cách tịch thu kho dự trữ trao đổi, thậm chí quốc hữu hóa các mỏ bạc và áp đặt chế độ phân phối nghiêm ngặt nguồn cung còn lại, tất cả đều nhân danh an ninh quốc gia. Một cuộc khủng hoảng thanh khoản vật chất thực sự có thể biến bạc từ một hàng hóa thương mại thành một vấn đề chiến lược.

Cơ chế “Kéo dài và Giả vờ” cùng các điểm bùng phát

Để hiểu tại sao tình hình có thể leo thang, cần nắm bắt cơ chế mà các vị thế short lớn đang sử dụng để trì hoãn ngày tận thế: chiến lược “kéo dài và giả vờ” (extend and pretend). Khi thị trường giao ngay giao dịch cao hơn giá kỳ hạn (trạng thái backwardation), các nhà đầu cơ giá xuống buộc phải trả một khoản phí để gia hạn và hoãn nghĩa vụ giao hàng của họ sang tháng sau. Mỗi lần gia hạn như vậy là một khoản lỗ, nhưng nó giúp họ tránh được việc phải giao hàng vật chất ngay lập tức – thứ mà họ có thể không có.

Chiến lược này chỉ có thể tiếp tục nếu họ có đủ vốn để chịu đựng các khoản phí liên tục và hy vọng điều kiện thị trường sẽ thay đổi. Tuy nhiên, với tình trạng thâm hụt cấu trúc và nhu cầu vật chất từ ngành công nghiệp và các quỹ ETF ngày càng tăng, áp lực lên chiến lược này là rất lớn.

Vậy, điều gì có thể trở thành ngòi nổ cuối cùng? Các chuyên gia chỉ ra một số điểm bùng phát tiềm tàng then chốt.

Thứ nhất là sự tăng vọt đột biến của tỷ lệ cho thuê bạc (lease rate), biểu thị chi phí đi vay bạc vật chất. Khi tỷ lệ này tăng từ mức bình thường, khoảng 0.25%, lên hàng trăm phần trăm, chiến lược “kéo dài và giả vờ” trở nên không thể chịu đựng nổi về mặt kinh tế.

Thứ hai là sự tham gia của các tổ chức lớn, chẳng hạn như một ngân hàng trung ương hay quỹ tài sản có chủ quyền, bắt đầu tích trữ bạc vật chất với khối lượng lớn, nhanh chóng rút cạn kho dự trữ đang có.

Thứ ba, và là kịch bản tồi tệ nhất, là một sự cố giao hàng thực tế trên các sàn giao dịch lớn như COMEX hoặc LBMA, nơi họ không thể đáp ứng nghĩa vụ giao hàng vật chất theo hợp đồng. Một sự kiện như vậy sẽ làm sụp đổ hoàn toàn niềm tin vào hệ thống phái sinh và có thể kích hoạt đợt tăng giá thẳng đứng được cảnh báo.

Dự báo từ các tổ chức lớn và tâm lý thị trường

Bất chấp những rủi ro hệ thống, triển vọng dài hạn đối với giá bạc vẫn được các tổ chức lớn đánh giá rất tích cực, chủ yếu dựa trên cơ bản nhu cầu công nghiệp vững chắc. Bên cạnh UBS, Silver Institute trong Báo cáo Thế giới Bạc gần nhất cũng dự báo tình trạng thâm hụt sẽ kéo dài đến năm 2026, với mức dự kiến dao động từ 115 đến 187 triệu ounce tùy kịch bản. Các ngân hàng đầu tư khác như Goldman Sachs và JPMorgan cũng đã điều chỉnh tăng dự báo giá lên các mức cao lịch sử, trích dẫn nhu cầu tìm nơi trú ẩn an toàn và kỳ vọng lãi suất giảm.

Sự lạc quan này còn lan rộng trong giới đầu tư cá nhân. Một cuộc khảo sát từ Kitco cho thấy hơn 57% nhà đầu tư cá nhân kỳ vọng bạc sẽ vượt mốc 100 USD/ounce vào năm 2026. Một số nhà phân tích nổi tiếng như Peter Schiff thậm chí còn đưa ra những dự báo lạc quan hơn trong bối cảnh khủng hoảng nợ toàn cầu. So sánh với vàng, UBS dự báo vàng có thể đạt 4.500 USD/ounce, tỷ lệ vàng/bạc ở mức 75 được cho là hợp lý, điều này càng củng cố thêm không gian tăng giá tiềm năng cho bạc.

Chiến lược ứng phó trong môi trường cực đoan

Đứng trước một môi trường đầu tư vừa có tiềm năng lợi nhuận khổng lồ, vừa tiềm ẩn rủi ro sụp đổ, một số chiến lược quản trị rủi ro chặt chẽ đã được đề xuất. Dựa trên kinh nghiệm từ các đợt short squeeze trước đây, cách tiếp cận hiệu quả có thể là duy trì một vị thế quyền chọn mua (Long Call) cố định trên các công cụ như ETF SLV, đồng thời tuyệt đối tránh sử dụng các chiến lược spread để không tự giới hạn lợi nhuận.

Chiến lược này xoay quanh ba nguyên tắc cốt lõi: thiết lập một số lượng hợp đồng cố định, ví dụ: 10 hợp đồng cho danh mục 100.000 USD, một giá điểm vào lệnh cố định, ví dụ: khoảng 5.00 USD mỗi hợp đồng, và một giá điểm thoát lệnh cố định, thường gấp đôi giá vào, khoảng 10.00 USD.

Khi đạt mục tiêu, nhà đầu tư sẽ bán toàn bộ vị thế hiện tại để chốt lời, và ngay lập tức mua lại một vị thế mới với mức giá thực thi (strike) cao hơn, nhưng vẫn tuân thủ cùng số lượng hợp đồng và cùng mức giá vào lệnh cố định ban đầu là 5.00 USD.

Phương pháp này nhằm mục đích khóa lợi nhuận 100% trên mỗi chu kỳ giao dịch trong giai đoạn thị trường tăng giá mạnh, đồng thời giới hạn tổn thất tối đa trong trường hợp xảy ra sự kiện “wipeout” đột ngột chỉ ở mức 5% tổng danh mục. Tuy nhiên, các chuyên gia đều nhấn mạnh rằng đây là chiến lược dành cho những nhà đầu tư có kinh nghiệm cao, chấp nhận rủi ro lớn, và hoàn toàn không phù hợp với người mới bắt đầu.

Thị trường bạc đang đứng ở một ngã rẽ lịch sử, nơi những yếu tố cơ bản vững chắc nhất, nhu cầu công nghiệp tăng trưởng bùng nổ, đang đối đầu với một điểm yếu chết người trong cấu trúc, nguồn cung vật chất eo hẹp và tháp phái sinh khổng lồ. Dù các tổ chức lớn như UBS vẫn duy trì quan điểm tích cực dài hạn, thì biến động khủng khiếp cuối năm 2025 và những cảnh báo về kịch bản “Volkswagen” đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh.

Rủi ro hệ thống là có thật, từ việc chốt lời ồ ạt cho đến những biện pháp can thiệp chưa từng có tiền lệ từ các chính phủ. Trong bối cảnh đó, việc theo dõi sát sao các chỉ số then chốt như lượng tồn kho vật chất tại LBMA và COMEX, tỷ lệ cho thuê bạc, và các báo cáo từ Silver Institute trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Thị trường bạc năm 2026 hứa hẹn không phải là một chuyến đi êm ái, mà là một hành trình đầy biến động, nơi sự hiểu biết sâu sắc và quản trị rủi ro nghiêm ngặt sẽ là chìa khóa sinh tồn và thành công.